Naučnici pozivaju na zaštitu rijeka Balkana od mini-hidrocentrala

Grupa od troje naučnika je nedavno, u pismu za magazin Nature, upozorila na opasnost od mallih brana na rijekama i apelovala na očuvanje rijeka - naročito onih na Balkanu, koje još nisu oštećene ovim zahvatima na toku.

Carlos Garcia de Leaniz, sa Swansea University u Ujedinjenom Kraljevstvu, Arjan Berkhuysen iz World Fish Migration Foundation u Holandije te Barbara Belletti sa Politecnico di Milano upozoravaju da su oni otkrili čak 23 618 ovakvih brana u Velikoj Britaniji, a u samoj Evropi nevjerovatnih preko 415 000 barijera od kojih su 85% male konstrukcije. 

Male brane tj. male/mini hidroelektrane su one  do 10MW snage, mada se definicija razlikuje u različitim dijelovima svijeta. Manje rijeke se pregrađuju i fragmentiraju, a posljedica izgradnje ovakvih brane je poremećaj toka rijeka, sprječavanje migracija i kretanja riba, ali čak i toga da lokalno stanovništvo ostaje bez vode. 

Na prvi pogled, mini-hidrocentrale izgledaju kao dobra, ekološka alternativa termoelektranama, zbog toga što ne proizvode ugljični dioksid i druge plinove koje nastaju sagorijevanjem fosilnih goriva, ali i kao alternativa velikim hidrocentrama jer se često misli da one nanose manje štete reljefu i toku rijeka nego velika. Ipak, to nije tačno. 

Također, u zemljama u tranziciji koncesije na izgradnju i korištenje mini-hidrocentrala nisu baš "čista posla. Stoga ne čudi borba lokalnog stanovništva protiv izgradnje mini-hidrocentrala. One ugrožavaju i kvalitet vode jer tekuću vodu pretvaraju u stajaću, a tako se mijenja i biodiverzitet područja - jedne vrste nestaju, a dolaze druge, vrlo često štetne. Također, uništavanje pejsaža se pri izgradnji mini-hidrocentrala ne zaustavlja samo na vodi - šuma se siječe i Projektna dokumentacija za izgradnju ovih sistema je manje rigorozna nego za izgradnju velikih brane, pa se brže rade i praktično donose čisti profit vlasniku, sa nepojmivo malim rizikom. Zato i ima sve više inicijativa za njihovu izgradnju.

Smanjenje emisija ugljikovog dioksida koje je posljedica izgradnje ovih malih hidrocentrala je mali doprinos u odnosu na štetu biodiverzitetu koja nastaje izgradnjom ovih postrojenja.